Pluto มังงะระดับมาสเตอร์พีซของ Naoki Urasawa ไม่ได้เป็นเพียงแค่การนำเอาโครงเรื่องสุดคลาสสิกของ Osamu Tezuka อย่าง “The Greatest Robot on Earth” ใน Astro Boy มาเล่าใหม่ แต่เป็นการใช้โครงเรื่องนั้นเป็นฐานยิงเพื่อสำรวจคำถามทางปรัชญาที่ซับซ้อนที่สุดในยุคสมัยของเรา เรื่องราวของ Gesicht หุ่นยนต์นักสืบชาวเยอรมันที่ต้องตามล่าฆาตกรต่อเนื่องซึ่งกำลังมุ่งเป้าไปที่หุ่นยนต์ที่ทรงพลังที่สุดเจ็ดตัวของโลก กลายเป็นเวทีที่ Urasawa ใช้ฉีกนิยามของ “ความเป็นมนุษย์” ออกเป็นชิ้นๆ แล้วประกอบมันขึ้นมาใหม่
โครงสร้างอาชญากรรมแบบคลาสสิก: ม่านบังตาที่สมบูรณ์แบบ
สิ่งที่ทำให้ Pluto น่าติดตามตั้งแต่หน้าแรกคือการวางรากฐานแบบฟิล์มนัวร์ (Noir) Urasawa ใช้รูปแบบ “ใครคือฆาตกร” (Whodunit) อย่างเข้มข้น ไม่ว่าจะเป็นบรรยากาศที่มืดหม่น ตัวละครนักสืบที่แบกรับภาระทางอารมณ์ และการสืบสวนที่ช้าแต่เต็มไปด้วยรายละเอียด การใช้โครงสร้างอาชญากรรมที่มนุษย์คุ้นเคยนี้ช่วยสร้างจุดเชื่อมโยงทางอารมณ์ เราไม่ได้กำลังอ่านแค่เรื่องไซไฟที่ห่างไกล แต่เรากำลังอ่านเรื่องราวของนักสืบที่กำลังตามล่าปีศาจ โครงสร้างนี้เองที่ทำให้คำถามที่ลึกซึ้งเกี่ยวกับการมีตัวตนและอคติสามารถแทรกซึมเข้าสู่จิตใจของผู้อ่านได้อย่างเป็นธรรมชาติ
ความเศร้าของหุ่นยนต์: เมื่อหน่วยความจำกลายเป็นวิญญาณ
แก่นแท้ที่ทำให้ Pluto แตกต่างคือการเน้นไปที่ “ความเศร้าของหุ่นยนต์” (Robot Melancholy) ในจักรวาลนี้ หุ่นยนต์ไม่ได้เป็นแค่เครื่องจักรที่ทำตามคำสั่ง พวกมันมีความสามารถในการประมวลผลข้อมูลที่ซับซ้อนจนก่อให้เกิดสิ่งที่ดูเหมือนจะเป็นอารมณ์ พวกเขาประสบกับความเศร้าโศกจากการสูญเสียเพื่อน ความสับสนในศีลธรรม และความกลัวต่อความตาย ตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดคือ Gesicht ที่ถูกหลอกหลอนด้วยความทรงจำที่เขาไม่แน่ใจว่าเป็นของเขาจริงหรือไม่ Urasawa ชี้ให้เห็นว่า หากหุ่นยนต์สามารถรับรู้ถึงความเจ็บปวดและความสูญเสียได้ หน่วยความจำเหล่านั้นจะกลายเป็นสิ่งที่เทียบเท่ากับ “วิญญาณ” หรือไม่?
การนิยามใหม่ของความเป็นมนุษย์ที่สร้างขึ้น
Pluto เสนอการตีความที่รุนแรงว่า “ความเป็นมนุษย์” ไม่ได้เกิดจากชีววิทยา แต่เกิดจากความสามารถในการสร้างความซับซ้อนทางอารมณ์และจริยธรรม เมื่อเหล่าหุ่นยนต์ระดับสูงเริ่มพัฒนาการรับรู้ถึงความเกลียดชัง ความโกรธ และความเห็นอกเห็นใจ พวกเขาได้ก้าวข้ามขีดจำกัดของโปรแกรม พวกเขาถูก “สร้างขึ้น” (Constructed) แต่การตอบสนองต่อโลกของพวกเขานั้น “แท้จริง” ยิ่งกว่ามนุษย์บางคนในเรื่องเสียอีก
Urasawa ท้าทายเราด้วยคำถามที่ว่า หากความสามารถในการรู้สึกถึงความเศร้าอย่างสุดซึ้ง ความพยายามที่จะเข้าใจความชั่วร้าย และการต่อสู้เพื่อหาความหมายของการมีชีวิตคือสิ่งที่กำหนดความเป็นมนุษย์ การที่หุ่นยนต์สามารถรู้สึกสิ่งเหล่านี้ได้ ก็หมายความว่าพวกมันมีสิทธิ์ที่จะถูกเรียกว่า “มนุษย์” ไม่ใช่หรือ? Pluto เป็นเครื่องพิสูจน์ว่าโครงสร้างของนิยายสืบสวนสอบสวนสามารถกลายเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังที่สุดในการสำรวจว่าการเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีความรู้สึกที่สมบูรณ์แบบนั้นหมายความว่าอย่างไร ไม่ว่าจะทำจากเนื้อหนังหรือโลหะก็ตาม
